Eski Fotoğraf Filmleri ve Kart Markaları

Dünyada tüketimin çılgın boyutlara ulaştığı günümüzde her şeyin modası büyük bir hızla değişmekte. Her ne kadar alışverişlerimizi kendi isteklerimiz doğrultusunda yaptığımızı düşünsek de giyimden dijitale, dekorasyondan seyahate kadar hemen her konudaki para akışı, yaratılan algılarla sistem tarafından yönlendirilmektedir. Müdahalenin en çok hissedildiği alanlardan biri de dijital teknolojilerdir. Bu alanda üretilmiş ürünleri isteseniz bile fazla kullanamıyorsunuz. Garantisi bittiği anda sorunlar da baş gösteriyor. Pillerin ömürleri, işlemcileri, bellekleri size bir üst modeli almanız konusunda baskı yapıyor.

İşte böylesi bir zamanda, çeşitli ilanlarda ve stüdyo zarflarında yer alan ve ülkemizde de kullanılmış olan analog döneme ait eski markalar fotoğrafın antik çağını yansıtan kalıntılar gibi durmakta.  Bu hafta ismi dahi unutulmuş olan pek çok fotoğraf filmini ve kartını kısaca anımsayalım.

Belçika kökenli Gevaert, ülkemizde de uzun yıllar kullanılmış önemli bir markadır. İstanbul’daki temsilciliğini Süleyman Süreyya Bükey’in yaptığı firma 1964 yılında diğer büyük firma olan Agfa ile birleşerek Agfa- Gevaert olarak yoluna devam eder.[1]

Alman firmalarından Goerz’e ait fotoğraf filmleri ve film pakları da pek çok ülkede olduğu gibi sınırlarımız içinde bolca kullanılmıştır. Aynı zamanda fotoğraf makineleri de üreten firma, ülkemizin önemli toptancı firmalarından Selanik Bonmarşesi tarafından piyasaya sunulur.[2] Yine aynı firma tarafından ithali yapılan başka bir Alman fotoğraf markası olan Hauff,  Julius Hauff tarafından 1870 yılında Stuttgart’ın Feuerbach bölgesinde kurulur. Başarılı bir başlangıcın ardından firma, fotoğraf kimyasına da el atarak hem cam negatif ve film hem de film banyosu için kimyasallar üretir.[3]

Fotoğraf tarihinin en eski ve en prestijli optik firmalarından biri olan Voigtlander, Johann Friedrich Voigtlander tarafından 1756 yılında Viyana’da kurulur. Viyanalı matematikçi Josef Max Petzval tarafından geliştirilen mercek sistemine göre üretilmiş bir objektifin kullanıldığı Voigtlander fotoğraf makineleri sayesinde, yarım saati bulan poz süreleri 1-2 dakikaya kadar iner. Bu, fotoğrafın gelişiminde önemli bir adımdır. Daha ziyade fotoğraf makineleriyle hatırlanan firma, aynı markayla 1929 yılından itibaren fotoğraf film ve kimyasalları da üretir.[4]

Yine çeşitli ilan ve reklamlarda karşımıza çıkan pek çok isim vardır. Guilleminot, Eisenberger, Foma, Dekopan, Kranz, Ansco, Ferrania, Capelli, Dufay, Fotokemika (EFKE), Crumiere, Perutz, Foton gibi markaları kaydeden belgeler olmasa,  ülkemizde kullanıldıklarına inanmak bile güç.

İtalyan Tensi ve Ferrania marka film ve kartların bizde kullanılmaya başlaması 1950’li yılları bulur.  Bir diğer marka olan İngiliz malı Dufay filmlerinin satışını Beşiktaş’taki Foto Sadi yapar. Fransız malı Crumiere filmleri de 1950’lere kadar ülkemizde kullanılmış bir başka ürün. Türkiye acenteliğini ise, Sirkeci’deki Foto Tan üstlenir.

Adox firması ise 1860 yılında Dr. Carl Schleussner tarafından kurulmuş oldukça eski ve kaliteli ürünler sunan bir firma.  Fotoğraf makinesi, film, fotoğraf kâğıdı ve kimyasalları üreten bu köklü Alman firması, 1962 yılında Amerikan DuPont firmasına satılır. 1970 yılında da firma, isim hakkını kendinde tutarak, Adox’un film teknolojilerini Yugoslav Fotokemika’ya satar. 1947 yılında Zagreb’de kurulan Fotokemika, ülkemizde daha çok EFKE olarak tanınır.

Çekoslovak malı Foma da, özellikle fotoğraf malzemelerinin kıt olduğu savaş yıllarında kullanılan ürünlerden. “Foma, dükkâna koma” diye satıcıların çıkarmış olduğu söz* ise Foma’nın kalitesi konusundaki izlenimleri anlatmakta. Polonya malı olan Foton fotoğraf kâğıtları ise temiz siyah vermemesine rağmen yine bu dönemde kullanılmış ürünlerden. Doğu Alman malı Dekopan ve Perutz  ise Foma’ya kıyasla çok daha tercih edilen markalardan.[5]

Amerikan marka Ansco fotoğraf film ve kâğıtlarına ait ilanda ise, firmayla ilgili şu açıklamalar yer almakta “Ansco fabrikası 1842 senesinde kurulmuş olup, fotoğrafçılıkla birlikte inkişaf etti. Şöyle ki fotoğraf sanat ve endüstrisinin bugün kaydettiği muazzam terakkilerde Ansco’nun büyük şeref payı vardır. Ansco fotoğrafçılıkta üstünlük ve mükemmeliyetin timsali olmuştur.”

Not: Görsel malzeme yazarın kendi arşivinden

* Sabit Kalfagil’in konuyla ilgili aktarmalarından.

The following two tabs change content below.

• Bio
• Son Yazıları

Gülderen Bölük

1987 yılında İstanbul Bulvar Tiyatrosu'nda çocuk oyunları ekibinde tiyatro çalışmalarına başladı. 1995 yılına kadar bu tiyatroda birçok eserde ve çocuk oyununda rol aldı. 1998 yılında Bahçelievler Belediye Tiyatrosunda biz sezon sahne aldı. 2002 senesinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Gösteri Sanatları Merkezi, Tiyatro Yazarlığı ve Yönetmenliği’nden mezun oldu. Aynı yıl Mimar Sinan Üniversitesi, Fotoğraf Ana Sanat Dalı’nı bitirdi.2002 yılında İğne Deliği Sanat Atölyesi’ni kurdu ve atölyede verdiği fotoğraf derslerinin yanı sıra birçok etkinlik düzenledi. Bu etkinliklerde birçok sanatçıya ev sahipliği yaptı. Aynı zamanda dia gösterileri ve sergilerde yer aldı, konferanslar verdi. Uzun yıllardır Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarına ait fotoğraf koleksiyonu yapan Bölük, bu konudaki araştırmalarını makaleler şeklinde kaleme aldı. Yazıları Newsweek, Aktüel, Collection, Popüler Tarih, Toplumsal Tarih, On Air, Jet Life, Fotoğraf Dergisi gibi birçok dergide yayımlandı. 2003 yılında Collection Kulübü'ne üye olan Bölük, kulüp üyeleriyle beraber; pek çok koleksiyon sergisinde yer aldı 2006 yılında Devlet Fotoğraf Yarışmasında “Başarı” ödülü aldı. Birçok eseri sergilenmeye değer bulundu.2009 yılında Kültür A.Ş. tarafından "İstanbul'un 100 Fotoğrafçısı" adlı kitabı yayımlandı. Fotoğraf Tarihi alanında birçok konferans verdi. 2010 yılında Marmara Üniversitesi, Fotoğraf Bölümü’nde yüksek lisansını tamamladı. Üç yıla yakın bir süredir Fotoğraf Dergisi'nde Foto Bellek adlı köşesinde fotoğrafa dair Osmanlı Dönemi'nden kalan belgelerin çevirisini yapmaktadır. 2014 Yılında ikinci kitabı Fotoğrafın Serüveni, Kapı Yayınları tarafından yayımlandı. 1993 yılından bu yana anaokullarında yaratıcı drama ve tiyatro eğitimi vermektedir.

Son Yazıları Gülderen Bölük (Tüm Yazıları)

• Turgay Tuna ve Son Kitabı ‘Mezarlar ve Mumyalar’ Üzerine… - 01 Temmuz 2017
• Fotoğraf Tarihinin ‘Ölümsüz Yöntemi’ Ambrotipler - 04 Mayıs 2017
• Fotoğraf ve Resmin Etkileşimi - 04 Mart 2017