Öncü Fotoğrafçı Paskal Sébah ve Stüdyosu

Paskal Sebah, çalışmalarıyla ve stüdyosuyla Osmanlı Dönemi’ne damgasını vurmuş bir fotoğrafçı. Suriyeli Katolik-Melkit bir ailenin oğlu olarak 1823 yılında dünyaya gelir. 1857 yılında açtığı ilk stüdyosu, Beyoğlu Tomtom Sokağı’nda, 10 numaralı yerdedir. Buraya, El Chark (Eş-Şark: Doğu) olarak Arapça bir isim verir.  Paskal Sebah, 1860ların başında Beyoğlu 232 numaralı yerde, Fransız Elçiliği karşısında bir şube açacaktır. İlk stüdyo ise, baskıların yapıldığı ve negatiflerin biriktirildiği bir atölye olarak kullanılır. 1860’larda bir şube de Jardin de Fleurs’da (günümüzde Çiçek Pasajı’nın bulunduğu yer) açar. Ancak bu şube 1870’deki büyük Beyoğlu yangınında tamamen yok olacaktır.232 numaralı şubeyi ise 1866 yılında fotoğrafçı Tancréde Dumas’ya devreder. İki yıl sonra Beyoğlu 439 numaralı yere taşınır. Tom Tom Sokağı’ndaki yerde ise çalışmalarını sürdürecek, çok önemli fototip baskı çalışmalarını burada yapacaktır. İlk dönemlerinde büyük kardeş Kosmi Sebah’la birlikte çalışan Sebah, bunu fotoğraf kartlarının arkasında da belirtir. Kosmi Sebah ise1875 yılında Beyoğlu’nda kendi adına bir stüdyo açacaktır.

1875 yılında “Catalogue des Vues d’Egytpe, Nubie, Athénes, Constantinople et Brousse” adıyla bir katalog çıkarır. İçinde 400 fotoğraf ve 6 panorama vardır. Kahire’de Mısır Konsolosluğu bitişiğinde bir şubesi bulunan Paskal Sebah’ın hazırladığı bu katalogda Mısır, İstanbul, Bursa ve Atina’ya ait manzaralar ve mimari eserler, kıyafet ve halk tipleri ve stereograf görüntüler de bulunmaktadır.1870 yılında uluslararası ilk ödülünü Société Française de Photographie’den alır. Buradan aldığı bronz madalyayı hemen fotoğraf kartlarının arkasında belirtir.

Paskal Sabah’ın hazırlayacağı, “Les Costumes Popularies de la Turkie en 1873” adlı kitabı, fotoğraf çalışmaları içinde ayrı bir yere sahiptir. Bu kitapta, Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşayan halklara ait olan ve 1873 Viyana Sergisi’nde yer alacak kıyafetlerin fotoğrafları vardır. Daha sonra bu fotoğraflar kitap olarak 600 adet basılır. Bu sergiyle ilgili alacağı haklı övgülerin yanı sıra, yine bu sergiye gönderdiği Mısır ve İstanbul fotoğraflarıyla Bronz Madalya kazanır. Osmanlı İmparatorluğunun diğer saygın yayını “L’Architecture Ottomane” (Usul-i Mimar-i Osmanî) adlı eser de aynı yıl Paskal Sabah tarafından çekilecektir.

Uluslararası sergilere katılarak aldığı birçok madalyayı ve Sultan Abdülaziz tarafından verilen 3. derece Osmanî Nişanı gibi ödüllerin tamamını fotoğraf kartlarının arkasında belirtecektir.

1881 yılında sanatçının Tom Tom Sokağı’ndaki atölyenin yanması sonucu, yıllarca oluşturduğu negatifler ve tüm fotoğraf malzemeleri yok olacaktır. Bu ikinci büyük darbe, atölyede çalışan ve yıllarca bilgisini ve emeğini aktarmış olan, en büyük destekçisi Antonie Laroche’u da işsiz bırakacak, sanatçı Kahire’ye giderek fotoğrafçı Heyman’la ortak bir stüdyo çalıştıracaktır. Paskal sabah bu talihsiz olaydan beş yıl sonra 63 yaşında yaşama veda eder. Ölümünün ardından eşi Roza Zarfcıyan, çocuklarının yaşının küçüklüğü nedeniyle, Polycarpe Joaillier’i işletmeye ortak alarak, firmanın ismini Sebah Et Joaillier olarak değiştirir. Bu ortaklıktan sonra firma başarılı bir tırmanışa geçerek, ödüller alacaktır. 1899 yılında Abdullah Biraderlerin stüdyosunu satın alırlar. Ancak 1904 yılında Polycarpe Joaillier’in ölümü işletmeyi zor durumda bırakacaktır. Paskal Sebah’ın oğlu Jan Sebah ve Gustave Joaillier, beş altı yıl daha stüdyoyu çalıştırırlar. Ancak Abdullah Biraderler’den alınan stüdyo ve Kahire şubesini kapatırlar. Gustave Joaillier’in bir müddet sonra ortaklıktan ayrılarak Paris’e yerleşmesi üzerine aile dostları olan ressam Agop İskender’le bir ortaklık sağlanır. 1934 yılına kadar sürecek olan bu ortaklık, bu tarihte ikilinin stüdyoyu Agop İskender’in oğlu Bedros İskender ve ortağı İsmail İnsel’e devretmelerine kadar sürer. Stüdyonun ismi Foto Sabah’a dönüşerek 1950’lerin başına kadar çalışmalarını sürdürür.

Kaynak

Bahattin Öztuncay, Dersaadet’in Fotoğrafçıları, İstanbul, Aygaz, Aralık 2006

Gülderen Bölük, İstanbul’un 100 Fotoğrafçısı, Kültür AŞ. İstanbul, 2009

The following two tabs change content below.

• Bio
• Son Yazıları

Gülderen Bölük

1987 yılında İstanbul Bulvar Tiyatrosu'nda çocuk oyunları ekibinde tiyatro çalışmalarına başladı. 1995 yılına kadar bu tiyatroda birçok eserde ve çocuk oyununda rol aldı. 1998 yılında Bahçelievler Belediye Tiyatrosunda biz sezon sahne aldı. 2002 senesinde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Gösteri Sanatları Merkezi, Tiyatro Yazarlığı ve Yönetmenliği’nden mezun oldu. Aynı yıl Mimar Sinan Üniversitesi, Fotoğraf Ana Sanat Dalı’nı bitirdi.2002 yılında İğne Deliği Sanat Atölyesi’ni kurdu ve atölyede verdiği fotoğraf derslerinin yanı sıra birçok etkinlik düzenledi. Bu etkinliklerde birçok sanatçıya ev sahipliği yaptı. Aynı zamanda dia gösterileri ve sergilerde yer aldı, konferanslar verdi. Uzun yıllardır Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarına ait fotoğraf koleksiyonu yapan Bölük, bu konudaki araştırmalarını makaleler şeklinde kaleme aldı. Yazıları Newsweek, Aktüel, Collection, Popüler Tarih, Toplumsal Tarih, On Air, Jet Life, Fotoğraf Dergisi gibi birçok dergide yayımlandı. 2003 yılında Collection Kulübü'ne üye olan Bölük, kulüp üyeleriyle beraber; pek çok koleksiyon sergisinde yer aldı 2006 yılında Devlet Fotoğraf Yarışmasında “Başarı” ödülü aldı. Birçok eseri sergilenmeye değer bulundu.2009 yılında Kültür A.Ş. tarafından "İstanbul'un 100 Fotoğrafçısı" adlı kitabı yayımlandı. Fotoğraf Tarihi alanında birçok konferans verdi. 2010 yılında Marmara Üniversitesi, Fotoğraf Bölümü’nde yüksek lisansını tamamladı. Üç yıla yakın bir süredir Fotoğraf Dergisi'nde Foto Bellek adlı köşesinde fotoğrafa dair Osmanlı Dönemi'nden kalan belgelerin çevirisini yapmaktadır. 2014 Yılında ikinci kitabı Fotoğrafın Serüveni, Kapı Yayınları tarafından yayımlandı. 1993 yılından bu yana anaokullarında yaratıcı drama ve tiyatro eğitimi vermektedir.

Son Yazıları Gülderen Bölük (Tüm Yazıları)

• Turgay Tuna ve Son Kitabı ‘Mezarlar ve Mumyalar’ Üzerine… - 01 Temmuz 2017
• Fotoğraf Tarihinin ‘Ölümsüz Yöntemi’ Ambrotipler - 04 Mayıs 2017
• Fotoğraf ve Resmin Etkileşimi - 04 Mart 2017